qen: Dallime mes rishikimesh

'''Qen''' ''m.sh.'' - ▼

# ''zool.'' Kafshë [[gjitar]]e shtëpiake, [[mishngrënës]]e, me trup mesatar, që ka nuhatje shumë të mirë, që afrohet shpejt me [[njeri]]un dhe që mbahet për të ruajtur [[shtëpi|shtëpinë]], [[bagëti|bagëtinë]] etj., për [[gjah]] e për punë të tjera. ''Qen i bardhë (i zi). Qen besnik. Qen i tërbuar. Qen stani. Qen bariu. Qen gjuetie langua, zagar. Qen kufiri. Qen race. Qen rrugësh. Tufë qensh. Kasollja e qenit. Qeni leh (angullin, kuit). E hëngri (e kafshoi) qeni. Lidh (lëshoj) qenin. Mbaj qen. I lëshoi qentë nga pas.'' Jetë qeni jetesë shumë e keqe. ''Gjumë qeni'' gjumë i keq, me shqetësime të shumta. ''Gjellë qensh'' ushqim i gatuar shumë keq, gjellë pa shije. Not qeni not duke lëvizur me shpejtësi brenda në ujë duart të përkulura përpara gjoksit. ''Dridhet si qen'' dridhet shumë (nga të ftohtët ose nga frika). ''Rron si qen'' jeton shumë keq. ''Hahen (zihen) si qentë. E la (e braktisi) si qen rrugëve.'' ▼

# ''fig. shar''. Njeri i keq, i [[pabesë]] dhe shumë i ulët. ''Qen i pabesë. Qentë fashistë. Qeni i qenit. Qen bir qeni'' njeri i keq që rrjedh nga prindër të këqij. Ia tregoj unë, qenit. Qenit tregoji shkopin. fj. u. Qenit iu bëj qen fj. u. ▼

:* Bukë qeni ''shih te'' [[bukë]], ~a. Punon si qen punon jashtë mase e në kushte shumë të vështira. Qen bahçevani (kopshti, kopshtari) ''shih te'' [[kopsht]],~i. Qen besnik i dikujt ''shih te'' [[besnik]],~e. Qen me kreshta (me gjemba) keq. ''shih te'' [[kreshtë]],~a. Qen rojë ''shih te'' [[rojë]],~a. Qen i rrahur ''shih te'' [[rrahur]] (i,e). Qen rrugësh (sokaku, zorrësh, sallhaneje) mospërf. njeri pa vlerë, që endet poshtë e përpjetë pa punë. Stan pa qen ''shih te'' [[stan]],~i. Vdiq si qen vdiq në mes vuajtjesh e mundimesh pa pasur njeri pranë. Erdhën (ikën, shkuan) me qen (me kuç) e me mace (me maç) ''shih te'' [[kuç]],~i. është për t'ua hedhur qenve ''shih te'' [[hedh]]. është qen i punës punon me ngulm, s'i ndahet punës. Dhjamë (gjalpë, djathë i mirë) në lëkurë të qenit gjë e mirë në vend të keq, plaçkë e mirë në duar të këqija. S’ia ha qeni shkopin është shumë i zgjuar e i zoti, nuk ia hedh dot njeri. Ha qen e shpend s'lë gjë pa ngrënë, ha gjithçka, përlan çdo gjë, të than tepsi e sini. Ka sa të hanë qentë (lopët) ''thjeshtligj. shih te'' [[ha]]. Kapi (zuri) qeni një lepër ''mospërf., iron.'' rastisi një herë, një gjë që rastis një herë, nuk është tregues për diçka të përgjithshme. Kapardiset si qeni në qerre fryhet shumë, mbahet si gjeli majë plehut. S’kishte ku e zinte (e kapte) qeni ''dikë'' ishte zhele-zhele, ishte i zhveshur e i zbathur; ishte shumë i varfër e i këputur. Lehin si qentë në hënëz (në hënë) keq. ''shih te'' [[hënëz]],~a. Luante qeni i kallajxhiut ''shih te'' [[kallajxhi]],~u. Luan si qeni me leckë me dikë bën si të dojë me dikë, s'e bën për asgjë, s'e vlerëson fare. ▼