kam

KAM kal.

1. Zotëroj diçka; jam pronar i diçkaje; është imi, më përket mua; është në familjen time, bashkëjeton me mua ose është në lidhje të ngushta me mua. Kam shtëpi (televizor, biçikletë). Kishte një kopsht të vogël. Ka para. Kishte çifligje (fabrika). Ka shumë libra. Kam gjithë të mirat. Ka sa për të jetuar (sa për vete). Me ato që kemi. Kam fëmijë (vëllezër, motra, nënë, baba). Ka grua (burrin). Kam shumë shokë (miq, të njohur). Më mirë të dish sesa të kesh. fj.u.
2. Është pjesë përbërëse e trupit; përmbaj, përfshij. Kishte vetëm një dorë. Ka disa këmbë. E ka lëkurën të ashpër. Ka flokë gështenjë. Ka këmbë të forta. E ka kokën të madhe. Ka ngarkesë elektrike.
3. E mbaj unë, është tek unë, ndodhet tek unë. E kam unë. E ka në shtëpi. Ç'ke në dorë! (në çantë në xhep)? Ç'e ke atë në kokë? Kam një bëzhdile në sy.
4. Zotëroj një veti, një cilësi etj., është tipari im dhe më dallon nga të tjerët; jam i pajisur me diçka, gëzoj një të drejtë etj. Ka shpirt (zemër) të mirë. Ka shëndet të mirë. Ka zotësi (aftësi) të madhe. Ka prirje (talent). Ka vullnet (durim). Ka arsim të lartë. Ka kulturë. Ka përvojë të madhe. Ka vesh për muzikë. Ka pushtet (autoritet, fuqi). Ka të drejtë. Ka liri të plotë. Ka dorë të lehtë (të rëndë). Ka hije të rëndë. Ka merita (të meta, gabime). Ka faj është fajtor. Kam prova. Kemi detyra. E ka zakon. Ka kujdes është i kujdesshëm. Ka fat është me fat. Kam fletëhyrje. Pati një rast të mirë. E ka moshën ka arritur në moshën e duhur. Shëndet pastë! ur. Sa të kem fuqi sa të mundem. Kështu e ka ai kështu e ka zakon të sillet a të veprojë, është në natyrën e tij.
5. Provoj në veten time një ndjenjë, një dëshirë etj.; vuaj nga një sëmundje, nga një shqetësim etj., ndiej. Kam uri (etje). Kam gjumë. Kam vapë. Kam dhembje. Kam dëshirë (qejf). Kam mall (dashuri). Kam shpresë. Kam dyshim. Kam një shqetësim (një merak). Ka frikë nga hija e tij ka shumë frikë. Kam përgjegjësi. Kam grip (ethe, kollë, temperaturë). E kam peng më ka mbetur peng. Ka një sëmundje te pashërueshme. Ç'ke, pse je zverdhur?
6. Jam a bie në një gjendje të caktuar lidhur me një punë ose me një çështje; gjendem, ndodhem (në një gjendje të caktuar ose në një vend të caktuar). E ka në rregull (në vijë, në terezi) punën. E ka mirë! E ka keq (pisk). E ka më lehtë. S'kam nge nuk jam i ngeshëm, kam punë. E kisha të vështirë. E kam pranë. Ku e ke shtëpinë? ku ndodhet shtëpia jote? Ku e ke djalin?
7. E kuptoj në një mënyrë të caktuar; i përmbahem (një mendimi a një pikëpamjeje). E kam të qartë (të paqartë). Kam një mendim (një pikëpamje) tjetër.
8. Jam në marrëdhënie të caktuara me dikë, jam i lidhur me të (nga ana farefisnore, me një marrëveshje etj.); e mbaj dikë. E kam baba ( vëlla, motër, kushëri, fis). E kam timin. Kam të bëj me të. E kam shok (mik). E kemi drejtor. E kam pasur nxënës. E kam nën kujdes. E kam në ngarkim. Kam shoqëri (miqësi) me dikë. Kam muhabet me dikë. E ka mirë me dikë. Kemi marrëdhënie tregtare. Kemi lidhje të ngushta. Kanë grindje (mosmarrëveshje, fërkime).
9. vet. veta III. Është me përmasa të caktuara, është në një madhësi a sasi të caktuar; është me një ose me disa njësi a pjesë, përmban një gjë a disa gjëra; përbëhet. Tirana ka rreth treqind mijë banorë. Xhaketa ka dy xhepa anash. Zinxhiri kishte dhjetë hallka. Dora ka pesë gishta. Pallati kishte pesë kate. Dhoma kishte dy dritare. Qerrja ka dy rrota (një shtizë). Klasa ka dyzet nxënës. Kishte vetëm një dorë (një sy).
10. pavet. Ndodhet, gjendet; është. Në dhomë kishte shumë njerëz. Nuk ka karrige. Ka kallaballëk. Atje ka një vend. S'ka vende. Ka ujë (lagështirë). S'ka tjetër. E bukur sa s'ka shumë e bukur. S'ka si ai.
11. pavet. Është, ekziston; bën. Ka vapë (erë, mjegull, shi). Ka dallgë. Ka kohë deri nesër. Ka qëkur. Ka shumë zhurmë. Ka lezet. S'ka hije të.. . Ka ngjashmëri (dallime) ndërmjet tyre. Ka leverdi. Ka interes është me interes. Ka shenja që... Ç'të reja ka? S'ka pse të shqetësohemi.
12. kryes. veta. III. Me pjesëzat mohuese dhe e ndjekur zakonisht nga emra veprimi formon togfjalësha me kuptimin «nuk është e mundshme, nuk mund të ndodhë, të gjendet ose të bëhet ajo që shprehet nga emri». S'ka shpëtim. S'ka rrugëdalje. S'ka të sharë. S'ka të mbaruar. Ai s'ka të ngopur. S'kanë të peshuar. S'ka të paguar. S'ke ku të kalosh. S'ka sesi është e pamundur, nuk mund të gjesh mënyrë a rrugë për të plotësuar një dëshirë a një qëllim.
13. Në bashkëvajtje me disa emra formon togfjalësha me kuptim foljor që tregojnë një gjendje, një veprim a rezultatin e veprimit të shprehur nga emri. Kemi përkrahjen e popullit. Kam dijeni. Ka përhapje të gjerë. Ka pamjen e dikujt a të diçkaje duket si dikush a si diçka. A ke kundërshtim? Pastë jetën e gjatë! ur.
14. Zhvilloj, bëj a do të bëj diçka; më duhet të bëj diçka (një punë, një veprim etj.) ose të merrem me diçka; i detyrohem dikujt diçka. Kemi mbledhje. Kemi ndeshje. Kemi dasmë (festë). Patëm një bisedë. Kam një lutje. Kam një kërkesë. Kam një vërejtje. Nuk kemi ankesa. Kam një sqarim. Kam mësim. Kam shërbimin (rojën). Kam një bisedim telefonik. Kam punë jam i zënë. I ka borxh. Kam për të shkruar.
15. Ndodhem në një gjendje të caktuar gjatë një kohe, më zgjat si kohë; është, më del a më zgjat. Kam tri ditë që po e pres. Kam një orë të lirë. Kam dy javë sëmurë. Sa vjet ke me të?
16. E quaj, e vlerësoj, e çmoj. E kam për nder (për mburrje). E kam për detyrë. E ka mbi krye e sipër. E ka si dorën e djathtë. E kishin si perëndi.
17. Më sjell një rrjedhim a një pasojë. Kam fitim (dëm, dobi). Do të kenë pasoja. Kemi suksese (përparime).
18. Bëj diçka (një veprim etj.) në një mënyrë të caktuar. E ka me shaka (me hile, me djallëzi, me të pabesë). E kam me gjithë mend (me gjithë zemër). E ke kot. E di ç'ke ti?! e di si duhet të veprosh ti?!
19. bised. E mbaj (si çmim për të shitur diçka). Sa i ke qepët? I ka lirë! (shtrenjtë).
20. Jam ose është në një gjendje shëndetësore të caktuar (kur pyesim për dikë, me të cilin kemi lidhje). Si i ke nga shtëpia? Si e ke djalin tani? Si të kam (me shëndet)? Si i ka fëmijët? Si i kemi andej nga fshati?
21. në kr. thj. (me trajtën e përbërë «ia» të përemrit vetor) bised. Them; përgjigjem menjëherë. E di - ia pati brigadieri.
22. në kr. thj. (me trajtën e shkurtër «e» të përemrit vetor në r. kallëzore) bised. Vdiq, mbaroi; mori fund; dështoi (një punë). E pati dhe ai. Kaq e pati. E pati edhe kjo punë.
23. Përdoret si folje ndihmëse për të ndërtuar kohët e përbëra të foljeve veprore dhe të foljes jam. Ka luftuar. Ka marrë. E kam lexuar gazetën. Ka punuar shumë. Do ta kenë mbaruar deri atëherë. Kishte qenë.
24. Pavet. sipas kuptimeve 5, 6, 13, 15-17. S'më kihet pa e parë nuk mund të duroj dot pa e parë. Të kihet parasysh. S'më kihet me të s'më pëlqen të rri a të kem të bëj me të, nuk më rrihet me të, nuk më shkon muhabeti.
Aty (këtu) ta kam! thjeshtligj. pikërisht për këtë gjë është fjala, pikërisht aty është çështja. Mezi e kam e mbaj a e ruaj me kujdes; e dua shumë, e kam me kimet. Që ç'ke me të
a) medoemos, patjetër;
b) shumë mirë, në rregull. E ka një ashkë shih tek ASHK/Ë,~A. S'pata besë shih te BES/Ë,~A. S'ka si bëhet s'ka asnjë mundësi që të bëhet, s'bëhet dot. E ka bllok me dikë shih te BLLOK,~U. E ka bollë dikë shih te BOLL/Ë,~A. Ka borxh të.. . shih te BORXH,~ I. I ka (punët) buçuk shih te BUÇUK,~U. Pasha bukën! përdoret si betim për të bindur dikë se ajo që them është e vërtetë. S'ka burrë (nëne)... shih te BURR/Ë,~I. S'ka çapok shih te ÇAPOK,~U. S'ka çare (pa çare) shih te ÇARE,~JA. Kaq e ka çap shih te ÇAP,~I. S'e ka dadë dikë shih te DAD/E,~A. S'e ka (s'e fut, s'e shtie, s'e vë, s'e shkruan) në defter dikë a diçka edhe poh. shih te DEFTER,~I. S'ka (pa) diskutim shih te DISKUTIM,~I. Ka (ndien) dobësi për dikë a për diçka shih te DOBËSI,~A 4. Ka dorë shih te DOR/Ë,~A. E ka në dorë dikë shih te DOR/Ë,~A 4. E kam në (nëpër) duar diçka shih te DOR/Ë,~A. E ka dyfekun me dikë shih te DYFEK,~U. E kam më dysh shih te DYSH 3. Ma ka ënda shih tek ËND/Ë,~A. E ka për fis shih te FIS,~I. Ka një fjalë më tepër shih tek TEPËR. S'ka fre shih te FRE,~RI. S'kam frymë shih te FRYM/Ë,~A. S'ka gajle shih te GAJL/E,~JA. Aq kishte gajle shih te GAJL/E,~JA. S'e ka për gajle shih te GAJL/E,~JA. Ka gisht në diçka shih te GISHT,~I. Ka gojë shih te GOJ/Ë,~A. Ka (edhe) gojë të flasë (të thotë, të kërkojë.. . )! keq. shih te GOJ/Ë,~A. S'ka gojë të flasë (të thotë, të kërkojë.. .) keq. shih te GOJ/Ë,~A. E kam në gojë dikë a diçka shih te GOJ/Ë,~A. E ka grurë (dhjamë) me dikë shih te GRUR/Ë,~I. E ka (e mban) në grusht shih te GRUSHT,~I. Ka (në dorë) edhe gurin edhe arrën shih te GUR,~I. E ka në gjak diçka shih te GJAK,~U. E ka ( është, shkon) gjalpë e vaj me dikë shih te GJALP/Ë,~I. Nuk e ka më të gjatë se... shih te GJATË (i,e). E ka gjethe dikë shih te GJETH/E,~JA. S'ka gjë shih te GJË. Nuk e ka për gjë
a) e bën pa vështirësi, e ka të lehtë;
b) nuk i bën përshtypje, nuk e ka për pesë. S'ka gjë në të nuk e ka në rregull punën; nuk e ka mirë. S'ka gjë në kusi shih te KUSI,~A. E ka për gjë të madhe shih te MADH (i),~E (e). S'ka gjëkafshë shih te GJËKAFSHË. Ka gjuhë keq. shih te GJUH/Ë,~A I. S'ka gjuhë shih te GJUH/Ë,~A I. S'ka gjunjë edhe poh. shih te GJU,~RI 2. S'ka haber për diçka ose nga diçka shih te HABER,~I. Kam hall sa ... shih te HALL,~I. Ku e ke hallin? shih te HALL,~I. Kaq e ka hapin shih te HAP,~I. Nuk ka hije lisi për dikë shih te HIJ/E,~A. Ta paça hua! ur. shih te HUA,~JA. Ka hundë (turinj) shih te HUND/Ë,~A. Nuk ka hundë (turinj) për dikë a për diçka mospërf. shih te HUND/Ë,~A. Ke hundë e buzë!? shih te HUND/Ë,~A. E kam në hundë dikë përb. shih te HUND/Ë,~A. S'e ka keq shih te KEQ. E ka keq me dikë shih te KEQ. E kam nëpër këmbë shih te KËMB/Ë,~A. S'ka kockë (për të bërë një punë) shih te KOCK/Ë,~A. S'ka kokë dikush shih te KOK/Ë,~A 4. S'ka kokë (dëbora, dimri) shih te KOK/Ë,~A. S'ka as kokë, as këmbë shih te KOK/Ë,~A. Nuk e ka kokën (mendjen) në vend shih te VEND,~I. Ka krimbat dikush shih te KRIMB,~I. E ka (e mban) mbi kokë e lart dikë shih te LART. E ka lëmë shih te LËM/Ë,~I. S'kishte (s'mbeti) asnjë lot shih te LOT,~I. S'ka lugë për dikë shih te LUG/Ë,~A. Ka llapë shih te LLAP/Ë,~A. Të paçim sa malet! ur. rrofsh sa malet! Kam ndër mend... shih te MEND,~TË. Ki mendjen! shih te MENDJ/E,~A 4. Nuk ka mjekër për Qabe shih te MJEK/ËR,~RA. E ka mortje (të dytë) dikë a diçka shih te MORTJ/E,~A. S'ia kam ngenë (vaktin) diçkaje edhe poh. shih te NGE,~JA. Nuk ka paha shih te PAHA, ~JA. E kam parasysh shih te PARASYSH. Nuk ka pesë (dy) para mend shih te PARA, ~JA. Nuk e kishte (nuk e bënte) për pesë diçka shih te PESË. S'ia kam për pesë dikujt shih te PESË. E ka për piri (i shkon për piri) shih te PIR,~I. E ka në pjatë shih te PJAT/Ë,~A. Kam në plan shih te PLAN,~I. S'ka pse shih s'ka përse te PËRSE. Të paça më qafë (në qafën time)! shih te QAF/Ë,~A. S'ka më qofte (te daja) shih te QOFT/E,~JA. S'ka qoshe shih te QOSH/E,~JA. E kam rëndë shih te RËNDË. E ka syrin për diçka shih te SY,~RI. E ka syrin te dikush a te diçka shih te SY,~RI. Ku i ke sytë? shih te SY,~RI. S'kam sy e faqe (me ç'sy e faqe) shih te SY,~RI. E ka (e ka vënë) në shenjë dikë shih te SHENJ/Ë,~A. I ka të shpejta shih te SHPEJTË (i, e). Ka shprehje libr. shih te SHPREHJ/E,~A. Nuk ka shpirt shih te SHPIRT,~I. Ia ka me të shtrembër dikujt shih te SHTREMBËR (i,e). Nuk e ka (nuk e ka marrë) me tapi shih tek TAPI,~A. E ka në tavë shih tek TAV/Ë,~A. S'ka terezi shih tek TEREZI,~A. Nuk ka tragë të... shih tek TRAG/Ë, ~A. Ka trup shih tek TRUP,~I. E ka në thembër (e ka ngjitur për thembre) shih te THEMB/ËR,~RA. E ka në thes dikë shih te THES,~I. S'ka thua mospërf. shih te THUA, THOI. E ka në (për) thua shih te THUA, THOI. S'ke ç'i thua shih te THEM. E ka në xhep diçka shih te XHEP,~I. E ka në xhep dikë shih te XHEP,~I. Ka vlagë shih te VLAG/Ë,~A. S'ka zemër shih te ZEM/ËR,~RA 3. S'ka zot (që të bëjë diçka) shih te ZOT,~I. E kam (jemi) lakra (presh) në kopsht dikë (me dikë) shih te LAK/ËR, ~RA. Ka plak (zot) ahuri shih tek AHUR,~I. E ka unazë në gisht shih tek UNAZ/Ë,~A. Kështu e patëm kuvendin shih te KUVEND,~I. Bërtet (thërret) me sa ka në kokë shih te KOK/Ë,~A. Sa gomarë buzëbardhë ka! iron. shih te BUZËBARDHË. S'ka çelës që i bie shih te ÇELËS,~I. E kam çerepin në zjarr shih te ZJARR,~I. Ka limë të fortë dikush shih te LIM/Ë, ~A. E kam në majë të hundës dikë a diçka keq. shih te HUND/Ë,~A. I ka mendtë pupël shih te PUP/ËL,~LA 3. Ia ka mendtë vetes e ka kujdes veten që të mos pësojë gjë, ruhet të mos bjerë në gabime. E ka orën gjallë vjet. shih tek OR/Ë,~A. E ka të shkruar në ballë shih te BALL/Ë,~I. I ka hime trutë (mendtë) shih te HIME,~T. Kam ujin në arë shih tek UJ/Ë,~I. Paç veten më (në) qafë! shih te QAF/Ë,~A. Pasha (pash) sytë e ballit! shih te SY,~RI. Ka zhurin e detit shih te ZHUR,~I. Sa s'ka ku të vejë (ka të shkojë) më (sa s'ka më) shumë, në shkallën më të lartë; sa s'mban më. S'di ku kam kokën (kryet) shih te KOK/Ë, ~A. S'ka gjë në trastë (në torbë) shih tek TRAST/Ë,~A. S'ka ku të përplasë (ku të përpjekë) kokën shih te KOK/Ë,~A.