qiell

QIELL m.

1. Hapësira e lirë me ajër që rrethon Tokën dhe që duket si kube mbi kokën tonë. Qiell i kaltër (i pastër, i kthjellët, i vrenjtur, i zënë, i errët, i zi). Qiell me (pa) re. Kupa e qiellit. Lart në qiell. U vrenjt (u nxi, u zu) qielli. U mbulua qielli me re. U kthjellua (u pastrua) qielli. U bë qielli pus u nxi, u vrenjt shumë. Fluturon në qiell. Ngrihet në qiell. Bojë qielli i kaltër. Bie shi gjerbë qiejsh bie shi shumë i rëndë, me shtambë. Asgjë nuk vjen (nuk bie) nga qielli asgjë nuk bëhet vetvetiu, çdo gjë arrihet me punë e mundim.

2. Hapësira e lirë dhe e pafund, në të cilën shihen nga Toka Dielli, Hëna e yjet; hapësira e lirë dhe e pafund që duket nga një trup tjetër qiellor. Qielli i Tokës (i Hënës, i Marsit). Harta e qiellit. Yjet e qiellit. Qiell me yje. Ra një meteor nga qielli.

3. fet., vjet. Vendi ku, sipas besimeve të fetare, gjoja banojnë perënditë, engjëjt, shenjtorët etj.; hyjnia, forca e mbinatyrshme që, sipas paragjykimeve fetare, gjoja sundon mbi njerëzit. Perënditë (engjëjt) e qiellit. Nuk besojmë më te qielli. Nuk presim ndihmë nga qielli. Nuk i mbajmë sytë nga qielli.

4. fet., vjet. Parajsë. Besonin se u shkonte shpirti në qiell.

• Ra nga qielli u bë ose erdhi vetvetiu a papritur. M'u hapën (m'u çelën) qiejt u gëzova shumë. Hidhu në qiell (hidhu përpjetë)! shih te HIDHEM. Me krye (me kokë) në qiell

a) shumë i gjatë, shumë i lartë; b) keq. mendjemadh. Mbretëria e qiellit fet. shih te MBRETËRI,~A. E ngriti (e hipi, e çoi) në qiell dikë e lëvdoi shumë dikë a diçka; e mburri sa s'ka ku të shkojë më. I pikuar (i pikur) nga qielli shumë i mirë a shumë i bukur, që dallohet shumë nga të tjerët për veti të mira e të rralla. Në qiell të hapur libr. jashtë, në natyrë. Sikur qielli të përmbyset (të shembet) në asnjë mënyrë, kurrë. Si qielli me tokën shumë larg njëri nga tjetri. (Si) i rënë nga qielli

a) shumë i mirë, shumë i bukur, pa ndonjë të metë, i veçantë;

b) iron. pa ndonjë vlerë të veçantë. Rrodhën (u shpuan, u çanë) qiejt (u shemb qielli) bie shi shumë i rëndë, me gjyme. Kur të bashkohet (të takohet, të puqet) qielli e toka (qielli me tokën) iron. kurrë, asnjëherë. Bëri një vrimë në qiell s'bëri asgjë, nuk arriti asnjë përfundim, bëri një vrimë në ujë. Çirret (bërtet, thërret) në kupë të qiellit bërtet fort, me zë shumë të lartë. S'është as në qiell, as në tokë (as në dhe) është në gjendje të papërcaktuar, duke mos ditur si do të bëhet a si do të shkojë më tej, pezull. S'kapet qielli me dorë fj. u. është e pamundur. Sikur ka kapur (ka zënë, ka rrokur) qiellin me dorë i është rritur mendja shumë, mbahet me të madh. Ktheu sytë nga qielli vdiq. E mban hundën në qiell mbahet me të madh, vret lart. S'e mban (s'e duron) as Qielli, as dheu (as toka) është diçka (sharje, fyerje, shpifje) tepër e rëndë, sa që s'mund të durohet. I mbanin (i ngrinin) sytë nga qielli prisnin të binte shi, shihnin se mos po vinte shi. Ngre (çon) zërin në qiell kërkon diçka më të madhe, ngul këmbë për diçka. U poq (a puq) qielli me detin ra shi i madh, pati shtrëngatë të madhe me shi e me erë. Qielli me tokën të bashkohen! është e pamundur, nuk mund të bëhet kurrë. Më ra qielli (shtëpia, çatia, tavani) mbi (në) kokë shih te BIE I. Ra qielli dhe e zuri (e mbuloi) i ra një fatkeqësi e madhe, e pllakosi një mjerim i madh. Si rrufe në qiell të hapur krejt papritur, fare befas. Ia tregoi potkonjtë (këpucët) qiellit (diellit) përb. shih te DIELL,~I. Hap gojën e shikon qiellin shih te HAP. E kërkoi në qiell dhe e gjeti në tokë nuk la vend pa e kërkuar dikë dhe me në fund e gjeti aty ku s'e priste. Duart nga mielli, sytë nga qielli shih te SY,~RI. Brezi i qiellit ylberi.