xixë

XIXË f.

1. Thërrmijëz e zjarrtë dhe e ndritshme e cila shkëputet nga diçka që digjet, nga një trup i skuqur kur rrihet etj.; shkëndijë. Xixat e zjarrit. Xixat e oxhak. Tufë xixash. Gur xixash gur zjarri. Lëshon xixa. Shkëputen xixa. Xixat të vogla - zjarr i madh. fj.u
2. Shkëlqim i thërrmuar që krijohet nga thyerja e rrezeve të dritës në një sipërfaqe; njollë a pikë e ndritshme. Xixat e liqenit.
3. zakon. bised. Pikla të ndritshme me ngjyrë tjetër në një stof, pëlhurë etj. Pallto me xixa.
4. fig. shih SHKËNDIJË, ~ A 3. Xixë gëzimi. Xixat e para të rinisë. Xixat e diturisë.
5. përd. mb. Shumë i pastër; shumë i ndritshëm. Është xixë. Duket xixë. I ka rrobat xixë. E bëri xixë e pastroi shumë mirë diçka, e bëri të shkëlqejë, e bëri pasqyrë.
Bën xixë shih te BËJ. I futi (i shtiu) xixat (mizat) dikujt shih te FUT. Me syrin (me sytë) xixa me sy hapur, duke përgjuar me kujdes të madh. I shkrepi një xixë shih te SHKREP. I vuri xixën diçkaje i vuri zjarrin diçkaje, e ndezi. E ka syrin xixë (i ka sytë xixë)
a) shikon shumë, ka sy të mprehtë;
b) i shkëlqejnë sytë nga trimëria, nuk i trembet syri. I lëshojnë (i bëjnë, i nxjerrin) sytë xixa (shkëndija, çika) shih te SY,~RI.